Pages Menu
 

Categories Menu

Posted by on paź 7, 2017 in Ekonomia |

Proces iteracji

Proces iteracji (metoda kolejnych przybliżeń), występuje przy podejmowaniu decyzji w warunkach (narzucanych na ogół przez rzeczywistość), gdy ośrodek podejmujący je nie może rozporządzać pełnymi i ścisłymi informacjami o czynnikach mających w przyszłości wywierać wpływ na działalność, o której trzeba decydować. Niemożliwość dysponowania dostatecznie miarodajnymi informacjami wynika z kilku przyczyn: 1. ścisłe określenie wielu czynników związanych z przyszłymi warunkami działania obarczone jest z natury rzeczy dość dużą dozą niepewności; dotyczy to zwłaszcza różnorodnych czynników w sferach: handlu zagranicznego i innych form współpracy międzynarodowej, rozwoju nauki i techniki, socjalno-bytowych warunków życia społeczeństwa, osiągalnego stopnia sprawności organizacji i zarządzania itp.; 2. odcinkowe ośrodki decyzyjne nie mogą decydować o swoim zakresie działania, jeśli nie mają dostatecznej informacji o zamierzeniach innych ośrodków powiązanych z nimi; 3. zamierzenia każdego odcinkowego ośrodka decyzyjnego powinny być zbieżne z wymaganiami optymalnego zaspokojenia potrzeb społecznych, przy zapewnieniu ich wewnętrznych proporcji. Odcinkowym ośrodkom decyzyjnym potrzebne są więc informacje dotyczące wymagań i postulatów władz centralnych, które tych informacji nie mogą określić ostatecznie i wiążąco, dopóki same nie poznają w dostatecznym stopniu określonych, dostępnych wariantów rozwiązań, potencjalnych możliwości rozwojowych poszczególnych dziedzin gospodarki. W omówionych przypadkach przy podejmowaniu decyzji stosuje się tryb iteracyjny. W trybie tym poszczególne elementy rachunków decyzyjnych mają początkowo charakter wstępnych założeń, a następnie podlegają weryfikacji, korektom i uściśleniu. Procesy Iteracyjne przebiegają w dwóch płaszczyznach: przede wszystkim międzyszczeblowej, a w pewnym sensie również międzyokresowej. P.i. międzyszczeblowy występuje w pełniejszej postaci przy podejmowaniu decyzji rozwojowych (w sterowaniu bieżącym nabiera on wyraźnie odmiennych cech). Przy planowaniu przedsięwzięć rozwojowych sprowadza się on do przebiegającej w kolejnych fazach wymiany informacji o zamierzeniach poszczególnych ośrodków decyzyjnych, co prowadzi do wzajemnego harmonizowania odcinkowych zamierzeń oraz ich podporządkowania wymaganiom planu centralnego, pod warunkiem jednak, że wszyscy uczestnicy tego procesu postępują zgodnie z określonymi regułami. Reguły te, oparte na teoretycznych podstawach tzw. dekompozycji przy optymalizowaniu decyzji w skali wielkich systemów, są następujące: w pierwszej fazie postępowania szczebel centralny określa, na podstawie kompleksowego rachunku optymalizacyjnego (sporządzanego przy prowizorycznym poznaniu przyszłych warunków wyboru) parametry i wytyczne dla odcinkowych rachunków optymalizacyjnych, w postaci relacji cen, płac, kursu dewiz, norm efektywności inwestycji, a także wybranych wytycznych rzeczowych, narzucających pewne ograniczenia dla rachunków odcinkowych w strukturze pożądanych efektów oraz ponoszonych nakładów. Ponadto uruchomione być muszą odpowiednie zachęty skłaniające poszczególne odcinkowe ośrodki decyzyjne do poszukiwania optymalnych rozwiązań oraz do przekazywania o nich informacji. W fazie drugiej ośrodki odcinkowe sporządzają rachunki pokazujące, jakie mogłoby być optymalne rozwiązanie ich działalności, gdyby za podstawę przyjęto informacje otrzymane ze szczebla centralnego, własne informacje, dotyczące warunków popytu i podaży, a także dostępnych technik wytwarzania. Trzecia faza postępowania polega na udostępnieniu wyników tych rachunków szczeblowi centralnemu oraz innym odcinkowym ośrodkom decyzyjnym (branżowym, regionalnym) w celu wzajemnej weryfikacji zbieżności założeń i wyników dotychczasowych faz procesu. W zależności od zasięgu wymaganych dodatkowych korekt, wystąpić może konieczność powtórzenia całego cyklu opisanych faz p.i. lub otrzymane rozwiązania uznane zostaną za wystarczającą podstawę do działania. Jeśli opisane wyżej postępowanie dotyczy działań w dłuższym okresie (np. kilku lat), pozostaje jeszcze możliwość uzgadniania przesłanek całościowych i odcinkowych w ramach kolejnych krótszych okresów. W tym sensie metoda kolejnych przybliżeń przejawia się w ujęciu międzyokresowym. P.i. międzyokresowy polega na tym, że planowanie o dłuższym horyzoncie czasu (obejmujące kilka kolejnych krótszych okresów) stwarza podstawy do właściwego ukierunkowania wykonawczych decyzji podejmowanych w poszczególnych krótszych okresach. Obserwacja przebiegu procesów, a także aktualizowanie różnorodnych czynników niezależnych od decyzji wykonawczych, stwarzają przesłanki do weryfikacji i korekty zamierzeń przyszłych oraz do wydłużania horyzontu czasu (horyzont planu), którego zamierzenia te dotyczą. W p.i. następuje wzajemne przenikanie elementów w ujęciu międzyszczeblowym i międzyokresowym. Takie traktowanie procesów podejmowania decyzji najbardziej odpowiada rzeczywistym wymaganiom. W rzeczywistości bowiem nie można przeprowadzić ścisłej i szczegółowej symulacji warunków przyszłości, nie można więc ustalać sztywnych i niezmiennych „receptur”, ale raczej kłaść nacisk na wyznaczanie wyraźnych kierunków działania, pozwalając równocześnie na elastyczną adaptację bardziej szczegółowych decyzji wykonawczych.