Organizacja do spraw wyżywienia i rolnictwa

Organizacja do spraw wyżywienia i rolnictwa, powstała formalnie X 1945 (z siedzibą w Rzymie), a zatem Jeszcze przed powstaniem ONZ, na międzynarodowej konferencji w Quebec (Kanada). Genezy tej organizacji szukać należy w pracach dwóch istniejących i działających już przed wojną ośrodków: Międzynarodowego Instytutu Rolnictwa w Rzymie i Komitetu Żywnościowego przedwojennej Ligi Narodów w Genewie. Zasługą Komitetu Żywnościowego były badania faktycznego stanu wyżywienia na całym świecie, a także korelacji między poziomem dochodów i cenami artykułów żywnościowych a wielkością ich spożycia. Badania dotyczące stopy życiowej społeczeństw na całym świecie w okresie wielkiego kryzysu gospodarczego z lat 1929—34 wykazały z Jednej strony paradoksalność istnienia wielkich nadwyżek produktów rolniczych, a z drugiej — głodu i niedożywienia obejmujących około 2/3 ludności świata, której realna siła nabywcza była zbyt niska, aby zaspokoić głód. Na wstępnej konferencji zwołanej przez ówczesnego prezydenta USA F. D. Roosevelta V 1943 w Hot Springs (Virginia, USA) 44 państwa, w tym Polska i Związek Radziecki, uznały celowość powołania do życia Organizacji Wyżywienia i Rolnictwa, która miałaby przyczynić się do osiągnięcia powszechnego dobrobytu przez polepszenie wyżywienia i podniesienia stopy życiowej ludności, przez wzrost wydajności produkcji rolnej 1 usprawnienia dystrybucji artykułów żywnościowych, przez poprawienie warunków bytu ludności wiejskiej i oddziaływanie w ten sposób na rozwój gospodarki światowej. Spośród innych postanowień zawartych w akcie konstytucyjnym, streszczającym zadania nowej organizacji, należy wymienić: l. badania naukowe, technologiczne i gospodarczo-społeczne stanu wyżywienia poszczególnych krajów i ich możliwości rozwoju produkcji rolnej; 2. podniesienie poziomu nauczania 1 zarządzania w dziedzinie wyżywienia oraz podniesienie poziomu rolnictwa; 3. zachowanie bogactw naturalnych; 4. ulepszanie metod przetwórczych i handlu artykułami żywnościowymi; 5. wprowadzanie systemu kredytów rolnych w skali krajowej i międzynarodowej; 6. ustalanie polityki międzynarodowej, dotyczącej zawierania umów w sprawie produktów rolnych; 7. udzielanie rządom na ich żądanie pomocy technicznej, m. in. przez organizowanie doradztwa przez specjalne misje. F.A.O. zrzesza obecnie 125 członków, m. in. w jej skład wchodzi 6 krajów socjalistycznych: Polska, Jugosławia, Rumunia, Węgry, Czechosłowacja i Bułgaria. Zatwierdzony na 2 lata 1972—73 budżet wynosi 86 min dol. Ustalona suma wydatków, podobnie jak w ONZ, rozdzielana jest na wszystkie kraje członkowskie zależnie od wysokości dochodu narodowego na głowę ludności. Stąd Polska pokrywa ok. l,77% wydatków organizacji. Odbywające się co 2 lata walne zebranie członków, zwane Konferencją, ustala wielkość wydatków i zatwierdza plan działalności. Konferencja wybiera Radę składającą się z 34 członków, która nadzoruje działalność organizacji między konferencjami. Rada wylania kilka stałych komitetów, m. in. Programowy, Finansowy, Prawny, Obrotów Towarowych i Rybacki. Centrala F.A.O. dzieli się na departamenty, działy i wydziały; zostały też powołane do życia biura regionalne, łączące kraje poszczególnych kontynentów. Nie ma jednak europejskiego biura regionalnego, a prace F.A.O. w Europie prowadzone są przez wspólne z Europejską Komisją Gospodarczą komitety do spraw rolnictwa i leśnictwa. Ponadto na tym kontynencie działa Europejski Komitet Rolny F.A.O., zajmujący się problemami technologicznymi i gospodarczo-społecznymi podniesienia poziomu produkcji rolnej w Europie. Najważniejsze zagadnienia rolnictwa i wyżywienia na poszczególnych kontynentach są rozważane na konferencjach regionalnych, obradujących co 2 lata. F.A.O. jest w wielu dziedzinach jedynym źródłem danych statystycznych na świecie, np. opracowuje bilanse żywnościowe, stale analizuje zmiany w produkcji, spożyciu i obrotach międzynarodowych artykułami rolnymi, bada ruch cen, gromadzi i publikuje materiały dotyczące stosowania nowoczesnych środków produkcji rolnej i ich opłacalności, opracowuje prognozy występowania szkodników roślin i metody przechowywania żywności, m. in. za pomocą stosowania promieniowania jądrowego. Zajmuje się ponadto badaniem metod i wynikami przebudowy ustroju rolnego, kredytów, szkolnictwa i oświaty pozaszkolnej oraz dostarcza na żądanie informacji o stanie prac naukowych w dziedzinie rolnictwa i wyżywienia na świecie, wydaje też wiele wartościowych wydawnictw i publikacji. Głównym jednak nurtem działalności F.A.O. jest pomoc krajom rozwijającym się zarówno z funduszów własnych, jak i z sum przekazywanych na podniesienie poziomu rolnictwa i poprawienie stanu wyżywienia w tych krajach przez ONZ, a ściślej przez Fundusz Rozwoju NZ. Fundusze te, przekazane do dyspozycji F.A.O., wynosiły w 1969 350 min dolarów. Sumy te służą m. in. do utrzymywania przez F.A.O. 14 tys. ekspertów w 100 krajach. Poszczególne programy pomocy powiązane są z opracowywanym przez F.A.O. Wskaźnikowym Planem Rozwoju Rolnictwa na świecie, będącym pierwszym na wielką skalę przykładem zastosowania przez organizacje międzynarodowe niektórych zasad gospodarki planowej do światowej polityki gospodarczej. Od 1969 Konferencja uznała, iż działalność F.A.O. powinna się skoncentrować przede wszystkim na 5 następujących „strategicznych” problemach rolnictwa światowego: 1. zaopatrzeniu wszystkich krajów we właściwe wysokopienne nasiona; 2. walki ze stratami w gospodarstwach, składach, na polach, w transporcie i przetwórstwie; 3. zwiększeniu produkcji białka na świecie; 4. stworzeniu lepszych warunków pracy dla rolników (oświata, reforma rolna, kredyty, rozwój spółdzielczości); 5. pomocy w polepszaniu bilansów handlowych krajów rozwijających się przez zwiększenie eksportu artykułów rolnych i żywnościowych. Polska współpracuje ściśle z F.A.O. W 1957 organizacja ta pomogła Polsce w uzyskaniu wydatnej pomocy żywnościowej, ponadto wzięła na siebie gwarancję dotyczącą poziomu polskiej produkcji nasion uszlachetnionych, co umożliwiło eksport ich z Polski do krajów zachodnioeuropejskich. F.A.O. organizuje w Polsce seminaria dla specjalistów z krajów rozwijających się. Na życzenie odpowiednich resortów organizacja ta kierowała do Polski wybitnych specjalistów, np. w dziedzinie produkcji mieszanek paszowych z zastosowaniem syntetycznego mocznika. F.A.O. dostarcza także różne cenne, nie będące w sprzedaży, antybiotyki do zwalczania chorób zwierząt gospodarskich. Polska uzyskała przez F.A.O. dotację w sumie ok. 1,5 min dol. na wyposażenie Instytutu Żywności i Żywienia oraz kilku innych placówek pracujących w tej dziedzinie. Ponadto uzyskaliśmy za pośrednictwem F.A.O. z Funduszu Pomocy Technicznej (TAF) kwotę 1 min dol. na wyposażenie badawczego statku dalekomorskiego, którego zadaniem jest opracowanie dla polskiej floty rybackiej nowych metod połowu, zwłaszcza na Oceanie Atlantyckim. Kontakty z poszczególnymi krajami utrzymuje F.A.O. przez tzw. narodowe komitety współpracy, m. in. przez polski Komitet Współpracy z F.A.O. Wg aktu konstytucyjnego rolnictwo w pracach F.A.O. obejmuje również leśnictwo i rybactwo.