Monopol państwowy
Monopol państwowy, wyłączność państwa w dziedzinie produkcji i sprzedaży określonego towaru. Państwo kapitalistyczne występuje w tym przypadku w charakterze przedsiębiorcy i przywłaszcza sobie zysk w zmonopolizowanej gałęzi wytwarzania. Przepisy prawne o m.p. chronią państwo od konkurencji prywatnej. M.p. stanowi w ustroju kapitalistycznym formę przedsiębiorstwa kapitalistycznego. W Polsce przed wojną m.p. występował jako monopol skarbowy, służąc przede wszystkim celom fiskalnym. Wpływy z monopoli skarbowych (najważniejsze: spirytusowy, tytoniowy, solny i zapałczany) stanowiły w tym okresie do 26“/« dochodów budżetu. W niektórych krajach zacofanych istniała praktyka wydzierżawiania m.p. obcym kapitalistom w zamian za określone wpłaty okresowe lub jednorazową pożyczkę. Również Polska zmuszona była do płacenia za pożyczki dzierżawą m.p. (zapałki) lub do zabezpieczenia zwrotu pożyczki dochodami z m.p.