Rolnicze systemy
Rolnicze systemy, systemy uprawy roślin wyrażające się przede wszystkim w określonej kolejności ich upraw; kolejność ta, nazywana płodozmianem, jest podstawą każdego kierunku produkcyjnego w rolnictwie, gdyż niezbędnym czynnikiem produktywności uprawy jest właściwe następstwo roślin po sobie. Płodozmian podnosi lub obniża żyzność gleby, wzmaga lub hamuje rozwój chwastów, wpływa na stosunki wodne w glebie, zwiększa wydajność stosowanych zabiegów agrotechnicznych. Za najdawniejszy system uprawy roślin, sięgający czasów przedhistorycznych, uważa się system polegający na podejmowaniu uprawy na coraz to innych gruntach, często wydzieranych lasom przez wypalanie drzewostanów. System ten, przechodząc stadia pośrednie, stopniowo przekształcił się w system ugorowania pól, polegający najczęściej na przerwie jednorocznej w uprawie roli. W okresie przerwy nie uprawiane pola przeznaczano na pastwiska dla bydła. System ten panował w całym niemal rolnictwie europejskim w XVIII i XIX w., a w wielu krajach, m. in. w Polsce, jest stosowany i obecnie w niektórych niewielkich obszarowo rejonach gospodarczo bardziej zacofanych, np. w woj. białostockim. W rejonach tych stosowany jest prymitywny system ugorowy, tzw. płodozmian trój połowy, polegający na podziale gruntów danej wsi na 3 możliwie równe części; każda z tych części jest obsiewana kolejno zbożami ozimymi, w następnym roku roślinami jarymi, a w trzecim roku pozostawiana jest bez uprawy jako tzw. ugór. Każdy z gospodarujących w ten sposób we wsi rolników miał swoje pola w każdej z tych części. System oparty na płodozmianie trójpolowym ograniczał swobodę poszczególnych rolników w stosowaniu gospodarki polowej bardziej intensywnej. W okresie późniejszym zaczęto stosować płodozmiany bardziej racjonalne z punktu widzenia możliwości osiągania wyższych plonów przy jednoczesnym wprowadzeniu nawożenia pól nawozami sztucznymi. Podana charakterystyka s.r. dotyczy rolnictwa klimatów strefy umiarkowanej. S.r. tej strefy znajdują zastosowanie przede wszystkim w gospodarstwach o wielokierunkowym nastawieniu produkcyjnym, opartym na wykorzystaniu wzajemnej współzależności zachodzącej między obydwiema gałęziami produkcji rolnej — roślinną i zwierzęcą. W klimacie kontynentalnym na dobrych glebach bardzo często występuje s.r. oparty na monokulturze, np. pszenicy, która uprawiana jest na przeważającym obszarze pól gospodarstwa rolnego. Odrębny charakter ma uprawa roślin w pasie podzwrotnikowym. Rolnictwo tej strefy wyróżnia się nieprzerwanymi pracami Polowymi w ciągu całego roku i dużym udziałem w strukturze upraw roślin wieloletnich (plantacje herbaty, trzciny cukrowej, krzewów i drzew cytrusowych, kawowych, kakaowych, kauczukowych i in.).
