Multilateralny system płatniczy
Multilateralny system płatniczy, forma zapłat w rozliczeniach międzynarodowych, przy której obroty płatnicze odbywają się swobodnie między państwami uczestniczącymi, bez konieczności dwustronnego wyrównywania obrotów. Umowy międzypaństwowe określa się w tym przypadku jako umowy multilateralne (wielostronne) w przeciwieństwie do umów bilateralnych (dwustronnych); (bilateralny system płatniczy). Przed światowym kryzysem gospodarki kapitalistycznej w latach 1929—33 multilateralizm obrotów międzynarodowych był zjawiskiem powszechnym, oczywistym i dlatego pojęcia tego nie spotyka się w ówczesnej literaturze ekonomicznej. Dopiero pojawienie się bilateralnych umów handlowych, przede wszystkim w wyniku kryzysu światowego, a następnie w wyniku II wojny światowej, przyczyniło się do upowszechnienia pojęcia m.s.p. Na tle jednak powstających wad systemu bilateralnego obrotów zrodziła się tendencja do odejścia od tego systemu i ponownej multilateralizacji wymiany. Problem ten występował i występuje zarówno w krajach kapitalistycznych, jak i socjalistycznych. W obrotach między krajami socjalistycznymi bilateralizm w pełnej formie utrzymywał się do 1963. Od początku 1964 rozliczenia między krajami-członkami Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej dokonywane są za pomocą ustanowionego wówczas systemu rozliczeń wielostronnych. Nastąpiła zasadnicza zmiana techniki rozliczeń: dawniej wzajemne obroty poszczególnych krajów podlegały rozliczeniu na rachunkach dwustronnych, obecnie każdy kraj rozlicza się ze wszystkimi pozostałymi krajami RWPG jednocześnie za pośrednictwem Banku Międzynarodowego Współpracy Gospodarczej. Mimo istnienia mechanizmu wielostronnych obrotów płatniczych, proces multilateralizacji obrotów między krajami-członkami RWPG nie jest zakończony. Wynika to z faktu istnienia nadal bilateralnych umów handlowych, obejmujących całość obrotów towarowych i usługowych, i tendencji poszczególnych krajów do równoważenia obrotów w stosunkach dwustronnych. Kraje zachodnioeuropejskie wprowadziły w 1958 wymienialność swoich walut dla cudzoziemców (tzw. wymienialność zewnętrzna) i w ten sposób przeszły na faktyczny multilateralizm obrotów.