Rzemiosło

Rzemiosło, zawodowe wykonywanie przez osobę fizyczną we własnym imieniu gospodarczej działalności wytwórczej i usługowej na podstawie odpowiedniego uprawnienia wydanego przez właściwy organ administracji państwowej. Charakteryzuje się niewielką skalą działalności prowadzonej osobiście przez właściciela warsztatu rzemieślniczego lub przy pomocy członków jego rodziny, pozostających we wspólnym gospodarstwie domowym, bądź określonej ustawowo niewielkiej liczby pracowników najemnych. Działalność rz. w Polsce reguluje Ustawa z dnia 8 VI 1972 o wykonywaniu i organizacji rz., która weszła w życie 1 1 1973. Uchyla ona dotychczasowe przepisy prawa przemysłowego z dnia 7 VI 1927, normujące rozwój rz. w Polsce, oraz odpowiednie przepisy Ustawy z dnia 1 VII 1958 o zezwoleniach na wykonywanie przemysłu, rz., handlu i niektórych usług przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej (a także wydane na ich podstawie przepisy wykonawcze). Jednocześnie 1 I 1973 weszła w życie Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników. Obie ustawy, normujące społeczne i prawno-ekonomiczne warunki działania rz., oparte zostały na wyraźnie określonej koncepcji jego roli, rozwoju i organizacji w gospodarce socjalistycznej Polski. U podstaw tej koncepcji leży przekonanie o celowości zapewnienia społecznie użytecznej działalności rz., trwałych perspektyw rozwoju i stabilnych warunków działania zgodnego z potrzebami społeczno-gospodarczymi kraju, zwłaszcza w zaspokajaniu potrzeb ludności i rolnictwa na usługi i wyroby rynkowe. W tym też aspekcie utrzymaną jest ustawa o ubezpieczeniu społecznym rzemieślników, zapewniająca im odpowiednie przywileje świata pracy. Samodzielne wykonywanie rz. przez osobę fizyczną wymaga uzyskania uprawnienia, które wydaje właściwy organ administracji państwowej w formie: 1. potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rz. lub 2. zezwolenia na wykonywanie rz. Uprawnienia te wydaje się jedynie osobom mającym odpowiednie do wykonywania rz. kwalifikacje zawodowe. Dowodem posiadania tych kwalifikacji jest przede wszystkim dyplom mistrza rzemieślniczego w danym zawodzie lub inne określone przepisami dyplomy i świad- dectwa wraz z odpowiednią praktyką w zawodzie, odpowiadające danemu rodzajowi rz. Najbardziej dogodną dla rzemieślnika formą uprawnienia do prowadzenia działalności rzemieślniczej jest potwierdzenie zgłoszenia wykonywania rz. Forma ta wprowadzona obecnie omawianą ustawą o wykonywaniu i organizacji rz. preferuje tych rzemieślników, których działalność koncentrować się będzie przede wszystkim na rozwijaniu usług. Jest ona przyznawana na wnioąek zainteresowanej osoby, w przypadkach gdy przedmiotem działalności ma być świadczenie usług dla ludności i rolnictwa lub wytwarzanie drobnych artykułów rynkowych osobiście albo przy pomocy tylko członków rodziny. Właściwy organ nie może wówczas odmówić wydania potwierdzenia zgłoszenia wykonywania rz. Przy tej formie uprawnienia rzemieślnik zwolniony jest od płacenia podatku obrotowego i dochodowego, opłacając jedynie corocznie opłatę skarbową, z której w określonych okolicznościach może być częściowo lub nawet całkowicie zwolniony. W innych przypadkach wykonywanie rz. uzależnione jest od uzyskania zezwolenia, które uprawnia do zatrudniania 6, a w rz. budowlanych do 8 pracowników najemnych. Właściwy organ, wydający zezwolenie na wykonywanie rz., może na wniosek zainteresowanej osoby wyrazić zgodę na zatrudnienie większej liczby pracowników, uzasadnione rodzajem wykonywanego rz., zapotrzebowaniem na dane wyroby lub usługi oraz występującymi nadwyżkami siły roboczej na danym terenie. Obowiązująca od 1 I 1973 ustawa o wykonywaniu i organizacji rz. rozciąga pojęcie rz. również na niektóre inne formy gospodarki nieuspołecznionej pozarolniczej, a zwłaszcza na tzw. przemysł prywatny, który został zintegrowany organizacyjnie z rz. Wyrazem tego jest powołanie w grudniu 1972 Centralnego Związku Rzemiosła w miejsce czterech dotychczas działających społeczno-zawodowych i gospodarczych organizacji rz. i prywatnych wytwórców, tj.: Centralnego Związku Rzemieślniczych Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu, Związku Izb Rzemieślniczych, Ogólnopolskiego Zrzeszenia Prywatnych Wytwórców, Ogólnopolskiego Zrzeszenia Prywatnych Usług Młynarskich i Rolniczych. Majątek i zobowiązania tych organizacji zostały przejęte przez nowo utworzony Centralny Związek Rzemiosła. Jest on organem reprezentującym rz. wobec naczelnych organów administracji państwowej i innych centralnych instytucji, a jego zadaniem jest nadzór i koordynacja działalności organizacji rzemieślniczych, rozwijanie planowej działalności rzemieślników, cechów, spółdzielni rzemieślniczych i izb rzemieślniczych oraz zapewnienie wymienionym organizacjom samorządu rzemieślniczego wszechstronnej pomocy. Ustawa wzmacnia rolę rad narodowych w kierowaniu tą dziedziną działalności indywidualnej, której rozwój następować powinien zgodnie z wytycznymi narodowego planu gospodarczego, określającymi kierunki działania rz. oraz zadania gospodarcze organizacji rzemieślniczych, a także środki do ich realizacji. Państwo oddziałuje na rozwój rz. w dwojaki sposób: 1. środkami prawno-administracyjnymi uregulowanymi omawianą ustawą oraz 2. środkami ekonomicznymi za pomocą instrumentów polityki podatkowej, kredytowej, inwestycyjnej, lokalowej, zaopatrzenia surowcowego i technicznego itp. Obowiązująca obecnie ustawa o wykonywaniu i organizacji rz. oraz wydane na jej podstawie przepisy wykonawcze stwarzają stabilne warunki rozwoju rz., zwłaszcza w dziedzinie spraw fiskalnych, a ponadto dzięki szeroko stosowanym ulgom podatkowym i innym preferencjom stymulują jego rozwój w kierunku społecznie pożądanym.