Pages Menu
 

Categories Menu

Posted by on paź 8, 2017 in Ekonomia |

Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu

Układ ogólny w sprawie taryf celnych i handlu(General Agreement on Tariffs and Trade — GATT), utworzony 20 X 1947 w Genewie przez 23 państwa kapitalistyczne i Czechosłowację w wyniku prac Komitetu Przygotowawczego do Konferencji Hawańskiej w sprawie utworzenia Międzynarodowej Organizacji Handlowej (ITO). Tymczasowo (tzn. do momentu utworzenia ITO) wprowadzony w życie na podstawie protokołu obowiązującego od 1 I 1948. Ponieważ do utworzenia ITO nie doszło, GATT nabrał charakteru stałej organizacji. Wg stanu na 1 I 1972 GATT liczył: 80 członków pełnych, 1 członek prowizoryczny oraz 15 członków de facto. Z państw socjalistycznych pełnymi członkami GATT są: Czechosłowacja (członek-założyciel), Polska, Jugosławia (1959—66 stowarzyszony, a następnie prowizoryczny, od 1966 członek pełny), Rumunia i Kuba. Bułgaria i Węgry mają status obserwatora. Głównym organem GATT jest Konferencja Układających się Stron, odbywająca się przeważnie raz do roku. Organem wykonawczym, działającym w okresie między sesjami, jest Rada Przedstawicieli. Do rozpatrzenia określonych problemów Rada powołuje tzw. grupy robocze. Organem o charakterze administracyjnym jest Sekretariat, na czele którego stoi Dyrektor Generalny. Podstawę działalności GATT stanowi zbiór zasad postępowania w polityce handlowej; celem zaś jest znoszenie barier i przeszkód w rozwoju handlu międzynarodowego; zasadą zaś — równe traktowanie wszystkich członków i zakaz dyskryminacji oparty na tzw. klauzuli największego uprzywilejowania. Od tej zasady dopuszczalnych jest kilka ściśle określonych wyjątków, np. na rzecz unii celnych, stref preferencyjnych, stref wolnego handlu. Ponadto zasadą GATT jest dążenie do stopniowej eliminacji ograniczeń ilościowych i innych przeszkód pozataryfowych. W tym zakresie GATT również przewiduje wyjątki, zwłaszcza w stosunku do krajów rozwijających się i krajów mających trudności płatnicze. W związku z realizacją zasad ważną rolę w działalności GATT odgrywają rokowania handlowe w sprawie redukcji ceł. Prowadzone są one głównie na specjalnych konferencjach (zwanych rundami), zwoływanych w odstępach kilkuletnich; do 1071 odbyło się sześć takich konferencji. Ostatnia z tych konferencji, tzw. Runda Kennedy’ego, doprowadziła do poważnej redukcji taryf celnych krajów członkowskich GATT. Z Innych prac GATT należy wymienić: rozstrzyganie sporów dotyczących wykonywania zobowiązań członków i udzielanie zezwoleń na uchylenie niektórych Ich zobowiązań, analizowanie sytuacji w handlu międzynarodowym oraz dokonywanie rewizji Układu w zakresie zasad polityki handlowej. O Ile GATT ma duże osiągnięcia w dziedzinie redukcji ceł, o tyle nie osiągnięto większych postępów w zakresie znoszenia przeszkód para- i pozataryfowych, w dużej mierze ze względu na trudności ustalenia w tej sprawie równowagi wzajemnych koncesji. Dopiero od 1968 problemy te stanowią przedmiot intensywnych prac GATT. GATT nie potrafił także przeciwstawić się ujemnym skutkom wynikającym z procesów integracyjnych, a zwłaszcza dyskryminacji państw znajdujących się poza ugrupowaniami integracyjnymi; również w dziedzinie handlu artykułami rolnymi osiągnięcia GATT są niewielkie. Zasady, na których opiera się GATT, były przystosowane do warunków gospodarki rynkowej. W efekcie poza Czechosłowacją, która była członkiem-założycielem, inne kraje socjalistyczne do GATT nie należały. Dopiero postępujące odprężenie w stosunkach Wschód-Zachód umożliwiło poszukiwanie pragmatycznych rozwiązań. Przykładem takiego rozwiązania mogą być m. in. warunki akcesji Polski, która w zamian za uzyskanie członkostwa zobowiązała się do określonego procentowo wzrostu importu z krajów członkowskich GATT, a więc przyjęła rozwiązanie dla GATT nietypowe. W 1971 Rumunia przystąpiła do GATT na podobnych warunkach jak Polska. W 1969 Węgry rozpoczęły starania o pełne członkostwo w tej organizacji.