Wartości formy
Wartości formy, formy przejawiania się wartości towarów w różnych stadiach rozwoju wymiany i gospodarki towarowej. Wraz z powstaniem zaczątków wymiany kształtuje się prosta, pojedyncza lub przypadkowa f.w.; przy tej formie występuje zazwyczaj dwóch właścicieli towarów, np. przedstawiciel pierwotnego społeczeństwa łowieckiego i przedstawiciel pierwotnego społeczeństwa rolniczego; jeden dysponuje „nadmiarem” mięsa, drugi — „nadmiarem” zboża. Właściciel zboża pragnąc określić wartość swojego towaru za pomocą mięsa, czyni to w sposób względny, tj. przez porównanie wartości swojego towaru z wartością cudzego towaru. Mięso jest tu odzwierciedleniem wartości zboża, jest równoważnikiem, czyli ekwiwalentem; zboże znajduje się we względnej f.w. Dalszy rozwój społecznego podziału pracy powoduje zanik przypadkowego charakteru wymiany, staje się ona regularny potrzeby. Podział pracy prowadzi do pojawienia się na rynku rozmaitych towarów. Właściciel zboża może porównać jego wartość z wartością mięsa, miodu, topora, soli itp. Prosta, pojedyncza i przypadkowa f.w. przekształca się w pełną, czyli rozwiniętą f.w. Dla właściciela zboża wszystkie inne towary są ekwiwalentami jego towaru; liczba ekwiwalentów rośnie wraz ze wzrostem ilości towarów. W tym samym czasie np. dla właściciela soli wszystkie inne towary, wśród nich również zboże, są ekwiwalentami. Dalszy rozwój wymiany prowadzi do tego, że jeden towar, zazwyczaj najbardziej pożądany, staje się ogólnym ekwiwalentem dla wszystkich towarów. W ten sposób pełna lub rozwinięta f.w. przekształca się w formę ogólną. W tym przypadku wartość wszystkich towarów jest wyrażana w jednym i tym samym towarze. Towar, który awansował do roli ogólnego ekwiwalentu, zajmuje szczególną pozycję; każdy mierzy nim wartość swojego towaru, jest on ogólnym miernikiem wartości, powszechnie pożądanym, gdyż staje się pośrednikiem wszystkich aktów wymiany. Bezpośrednia wymiana towaru na towar zostaje rozbita na dwa akty; 1. sprzedaż swojego towaru w zamian za ogólny ekwiwalent; 2. kupno potrzebnego towaru za pomocą tego ekwiwalentu. Towar, który utrzymuje na stałe rolę ogólnego ekwiwalentu, staje się -* pieniądzem; wraz z pojawieniem się pieniądza ogólna f.w. przekształca się w pieniężną f.w., czyli w cenę, która stanowi najwyższą formę przejawiania się wartości.
