Antykomunizm

Antykomunizm, nurt ideologiczny w burżuazyjnej myśli społecznej, a zwłaszcza politycznej, który celem samym w sobie czyni demaskowanie i zwalczanie komunizmu, a niedopuszczenie do rozprzestrzeniania się komunizmu — naczelnym motywem działań ludzkich. Komunizm jest przedstawiany w tym nurcie (nierzadko w sposób wręcz zabobonny) jako wróg ludzkości, kultury, uosobienie zła społecznego. A. z reguły nie formułuje pozytywnej wizji życia społecznego, zakładając milcząco bądź jawnie, że samo zwalczenie komunizmu automatycznie wyeliminuje podstawy wszelkiego zła społecznego. Rzecznicy a. pojęciem „komunizm” obejmują często wszelkie postacie antykapitalistycznej ideologii bądź tylko podejrzanej o podważanie stabilności podstaw kapitalizmu, przede wszystkim jednak teorię i praktykę polityczną ruchu komunistycznego w kapitalizmie, a obecnie głównie teorię i praktykę budownictwa socjalizmu i politykę zagraniczną państw socjalistycznych. Z teoretycznego punktu widzenia a. zwalcza przede wszystkim marksizm-leninizm, trafnie wyczuwając w nim ideową i naukową podstawę ruchu rewolucyjnego mas, efektywnie od stu lat podważającego kapitalizm. Historycznie a. pojawił się jako reakcja na wystąpienie klasy robotniczej w postaci samodzielnej siły polityczno-dziejowej. Marks i Engels, mówiąc w Manifeście Komunistycznym o krążącym po Europie widmie komunizmu, charakteryzowali właśnie wczesne postacie a. W XIX w. jednak a. był głównie prymitywną ideologią „dla ubogich duchem”, zwłaszcza dla zacofanych grup drobnomieszczaństwa i drobnej burżuazji, posługującą się straszakiem „bezbożnego komunizmu”, grożącego zaprowadzeniem wspólnych żon, pozbawieniem ludzi własności osobistej itp. Główny natomiast nurt w oficjalnym życiu ideologicznym stanowiły pozytywne ideologie liberalizmu, a później nawet imperializmu, które nie polemizowały wręcz z komunizmem. One też tworzyły metodologiczną podstawę naukowych teorii w burżuazyjnej humanistyce. Marksizm był przeważnie przemilczany jako teoria niegodna polemiki naukowej, socjalizm naukowy zbywany krótko epitetem „utopijności”, ruch proletariacki traktowany jako chwilowe zaburzenie społeczne. Poczynając od Rewolucji Październikowej a. staje się dominującą ideologią imperialistycznej burżuazji, przepaja wszystkie znaczące jej polityczne i teoretyczne koncepcje, staje się osią organizującą ich treść i ich propagandę. Oprócz funkcjonujących nadal prymitywnych odmian a. pojawiły się nowe, wyrafinowane jego postacie, usiłujące wykorzystywać naukowe techniki i sposoby argumentacji, przenikające szerokim frontem do wnętrza burżuazyjnej filozofii, socjologii, nauk ekonomicznych i polityczno-prawnych. Taka pozycja a. jest wyrazem niezdolności burżuazji do sformułowania pozytywnego programu społecznego dla mas ludzi innych klas, wyrazem jej duchowego kryzysu. Eksponowana pozycja a. wyznaczana jest przez: 1. wystąpienie jaskrawej sprzeczności między tradycyjnymi ideałami burżuazyjnymi a wewnętrzną i zagraniczną polityką imperializmu; sprzeczność ta niesłychanie utrudnia przedstawienie własnych dążeń i przedsięwzięć monopolistycznego kapitału jako dążeń narodu; jedynym możliwym ich usprawiedliwieniem, sposobem pozyskania dla nich przyzwolenia szerszych kręgów społecznych jest przedstawienie pociągnięć monopoli jako obrony koniecznej społeczeństwa przed groźbą komunizmu; tak w istocie — jako antykomunistyczną misję — usprawiedliwia się militaryzację życia, zamachy na prawa związkowe, agresywne wojny, potrzebę tłumienia ruchów narodowowyzwoleńczych; monopolistyczna burżuazja niezdolna do pozytywnego rozwiązania sprzeczności współczesnej ludzkości z negacji komunizmu czyni jedyny program; 2. sukcesy socjalizmu i komunizmu jako realnej siły politycznej kształtującej losy ludzkości, a zwłaszcza powstanie i rozwój obozu państw socjalistycznych; sprawiają one, że burżuazja monopolistyczna zmuszona jest do systematycznego studiowania tej siły, gromadzenia naukowymi metodami materiałów o jej rzeczywistych zdobyczach, a zwłaszcza o jej słabościach i błędach; materialnej siły nie da się zwalczyć egzorcyzmami i oszukiwaniem samych siebie, dlatego też główne ostrze a. zwraca się przeciwko praktyce budownictwa socjalizmu, usiłuje oczernić i osłabić to budownictwo, opierając się jednakże na poznaniu jego trudności i sił wewnętrznych hamujących je; ideologowie a. gotowi są nawet uznać teoretyczne zasługi klasyków naukowego komunizmu, traktować jako szlachetne utopie ich prognozy, byle przeciwstawić im praktyczną realizację ich idei, a współczesne, teoretyczne oświetlenia praktyki budowy socjalizmu przedstawić jako sprzeniewierzenie się teorii klasyków marksizmu; a. wykorzystuje więc i wyolbrzymia nieuchronne trudności w budowie socjalizmu, wieszcząc jej klęskę, przejaskrawia rozbieżności w międzynarodowym ruchu robotniczym, ogłaszając ich występowanie za wyraz bliskiego rozpadu, stara się spotęgować trudności i rozbieżności przez stosowne ukierunkowanie politycznego działania imperializmu, wypracować jak najbardziej skuteczne metody zwalczania, „powstrzymywania” i „odepchnięcia” komunizmu, traktując jego sukcesy jako przemijające i dostarczyć zarówno wskazówek walki z komunizmem, jak i ideologicznego pocieszenia przed nim i jego postępami. Te złożone funkcje a. — wypracowanie realnych wskazań dla polityki imperializmu, dostarczenie pocieszenia, wypracowanie „naukowych” metod oczerniania w masowej propagandzie — sprawiają, iż formy jego przejawiania są bardzo różnorodne. Rozciąga się on od propagandy faszyzmu jako radykalnego środka niszczenia komunizmu, gdzie nie tylko tradycyjny liberalizm, lecz nawet pewne postacie imperialistycznej ideologii zostają posądzone o sprzyjanie komunizmowi, do zwalczania komunizmu przez utożsamienie go z faszyzmem; od faszystowskich ruchów, poprzez chadeckie do współczesnej socjaldemokracji, która po II wojnie światowej jawnie w uchwałach swojej Międzynarodówki ogłasza komunizm za głównego wroga; od prostackiej argumentacji i dywersji ideologicznej do marksologii i sowietologii uprawianej w akademickiej nauce, zawierającej w szacie nieprzyjaznej interpretacji bogaty niejednokrotnie materiał faktyczny. Podstawowe treści a. ulegają historycznym zmianom. Współcześnie sprowadzają się najczęściej w dziedzinie ekonomicznej do negacji socjalistycznego charakteru stosunków produkcji w krajach socjalistycznych, ogłaszania ich za odmianę państwowego kapitalizmu, powołaną do dokonania szybkiej akumulacji w krajach zapóźnionych w rozwoju gospodarczym. Ideologowie a. pocieszają burżuazję, że po spełnieniu tego powołania nastąpi pełne upodobnienie gospodarki krajów socjalistycznych do rozwiniętego kapitalizmu przez tzw. konwergencję ustrojów do wspólnej postaci „społeczeństwa industrialnego”. Najostrzej atakowana jest polityczna dziedzina socjalizmu, propagowane pozostawienie jego gospodarki bez kierownictwa partii i bez władzy klasy robotniczej. Dyktatura proletariatu przedstawiana jest jako totalitaryzm likwidujący demokrację, jako system polityczny pozbawiający jednostki wolności. Partie komunistyczne, a zwłaszcza ich kierownictwo i aparat, ogłaszane są za grupę biuriokratów-wyzyskiwaczy. W dziedzinie ideologicznej a. pomawia socjalistyczne społeczeństwa o zamachy na humanizm, pomiatanie godnością jednostek, która ma być niemożliwa bez prawa do prywatnej własności i prywatnej inicjatywy gospodarczej, o zagrożenie dorobkowi ogólnoludzkiej kultury uosobianej przez tzw. kulturę Zachodu. Programem idei a. są pojawiające się od czasu do czasu i intensywnie reklamowane najrozmaitsze manifesty niekomunistyczne, manifesty demokratyczne pretendujące do tego, aby stać się przeciwwagą Manifestu Komunistycznego. Żywot ich jest efemeryczny. Ośrodki zorganizowanego a. koncentrują się obecnie przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych i w Niemieckiej Republice Federalnej. Funkcjonuje tam ogromna i kosztowna machina propagandowa w dziesiątkach języków emitująca jego idee (m. in. osławiona „Wolna Europa”), która zatrudnia wielkie sztaby pracowników rekrutujące się z renegatów i odszczepieńców. Tamże skupia się największa liczba placówek badań nad komunizmem, marksologią itp. Tam wreszcie a. jest włączony do programów szkół średnich i wyższych oraz przenika całą akademicką humanistykę, zwłaszcza nauki polityczne, teoretyczne dyscypliny ekonomiczne i socjologię. Na badania marksizmu poświęca się tam więcej środków i angażuje większe sztaby pracowników niż w wielu krajach socjalistycznych na rozwijanie marksistowsko-leninowskiej teorii. Wobec roli wyznaczonej obecnie a. w ideologicznym froncie burżuazyjnej kultury walka z nim staje się podstawowym elementem ideologicznej konfrontacji kapitalizmu z socjalizmem. Siły socjalistyczne mogą ją prowadzić skutecznie przez propagowanie i rozwijanie marksistowsko-leninowskiej teorii, zwalczanie we własnych szeregach rewizjonizmu, dogmatyzmu i nacjonalizmu, które są wodą na młyn a., przez głębokie analizowanie mechanizmów budownictwa socjalistycznego oświetlające masom ludowym istotę trudności i mobilizujące energię do ich przezwyciężenia, przez rozwijanie rewolucji naukowo-technicznej oraz kształtowanie i konkretyzację pozytywnej, naukowej perspektywy rozwoju ku komunizmowi. Samo demaskowanie kłamstw a. jest tylko zadaniem wstępnym. Najpotężniejszą bronią przeciw niemu są wciąż nowe, praktyczne sukcesy socjalizmu na polu ekonomicznym, politycznym i kulturalnym, rozwój twórczej aktywności jego budowniczych, socjalistycznej demokracji, umacnianie więzi partii komunistycznych z masami ludowymi.