Fizjokratyzm

Fizjokratyzm, francuska szkoła w obrębie klasycznej ekonomii burżuazyjnej, stworzona w 50-tych latach XVIII w. przez F. Quesnaya — lekarza nadwornego Ludwika XV. F. wyrósł na tle rozkładu naturalnej gospodarki rolnej i kształtowania się gospodarstw farmerskich; stanowił ideologiczny wyraz interesów burżuazji rolnej. Quesnay przenosi do ekonomii koncepcję obiektywnych i niezmiennych — praw naturalnych. Źródło wartości dodatkowej widzi w sferze produkcji; produkcyjne Jest jednak tylko rolnictwo, i to wielkie rolnictwo farmerskie; tworzy ono „produkt czysty”, który służy utrzymaniu klasy właścicieli. Renta gruntowa staje się w takim ujęciu jedyną formą wartości dodatkowej. Rolnicy (farmerzy) stanowią więc klasę produkcyjną, natomiast przemysłowcy i kupcy — klasę Jałową, gdyż nie pomnażają bogactw, nie tworzą produktu czystego. Wielką zasługę Quesnaya stanowi pierwsza próba przedstawienia procesu reprodukcji kapitału społecznego (tablica ekonomiczna Quesnaya). F. proklamuje politykę wolnego handlu i postuluje wprowadzenie „Jedynego podatku” obciążającego produkt czysty. Z uwagi na skierowanie zainteresowań ekonomii politycznej na sferę produkcji Marks określa fizjokratów jako ojców tej nauki. Uczniami Quesnaya byli: V. Mirabeau, F. Mercier de la Riciere, p. Du Pont de Nemours, Le Trosne, N. Baudeau. Oprócz mistrza pewien wkład oryginalny wniósł A. Turgot. Na zachodzie Europy — poza Francją — f. nie odegrał istotnej roli. W epoce Oświecenia w Polsce zaznaczają się istotne wpływy f.; główny postulat społeczno-ekonomiczny f. polskiego stanowi likwidacja pańszczyzny. Przedstawiciele f. polskiego: A. Popławski i H. Stroynowski.