Pages Menu
 

Categories Menu

Posted by on wrz 22, 2017 in Ekonomia |

Analiza ekonomiczna

Analiza ekonomiczna (analiza działalności gospodarczej), system badań i ocen efektywności działania określonej jednostki gospodarczej. Badania te mogą dotyczyć stanu ekonomicznego danej jednostki (analiza statyczna) oraz przebiegu i wyników działalności (analiza dynamiczna). Punktem wyjścia do a.e. jest pomiar i opis zjawisk występujących w danej jednostce gospodarczej. Pomiaru i opisu zjawisk dokonuje się na podstawie planów gospodarczych oraz danych ewidencji (rachunkowości, dokumentacji i sprawozdawczości). Wytyczne na temat interpretacji zjawisk w danej jednostce określają założenia polityki gospodarczej (ekonomika branży, ekonomika regionu). W określaniu efektywności działania (cząstkowego i kompleksowego) a.e. posługuje się rachunkiem ekonomicznym. A. e. jest instrumentem zarządzania. Służy do oceny efektywności planowanych decyzji gospodarczych, w fazie konstruowania planu oraz w fazie podejmowania decyzji wykonawczych (realizacja planu). W pierwszej z nich analiza wykorzystuje techniki rachunku ekonomicznego, przy czym jednym z wariantów wyboru metod postępowania w przyszłości są faktyczne wyniki uzyskane w różnych jednostkach w okresie lub okresach przeszłych. Analiza optymalizacyjna będzie polegała na rozważeniu różnych wariantów planowanej działalności oraz na wyborze wariantu najlepszego zgodnie z wymaganiami rachunku ekonomicznego. Podobne sposoby analizy stosuje się w trakcie podejmowania decyzji wykonawczych, polegających na szczegółowszym opracowaniu kierunkowych wytycznych zawartych w planie oraz na przygotowaniu wniosków dotyczących zmian tych wytycznych. Analiza tego typu określana jest mianem wstępnej. A. e. jest podstawą do oceny działalności danej jednostki w okresie ubiegłym. W tej fazie rozpatruje się wyniki działalności oraz w wielu przypadkach jej przebieg na tle planów na ten okres, a także na tle wyników działalności w okresie przeszłym (jednego lub kilku okresów — jednej lub kilku jednostek). Podstawą oceny (pozytywnej lub negatywnej) są w tym przypadku odchylenia faktycznych wyników w stosunku do zaplanowanych lub uzyskanych w przeszłości. Przy czym można tu rozpatrywać i oceniać odchylenia między tymi samymi zjawiskami (odchylenia bezwzględne) oraz odchylenia różnych zjawisk towarzyszących na tle odchyleń podstawowych zjawisk (odchylenia względne — korelacyjne). Analiza ta służy do oceny zjawisk gospodarczych oraz oceny działalności ludzi odpowiedzialnych za gospodarkę danej jednostki. Jednym z istotnych problemów w analizie jest stworzenie warunków porównywalności: w analizie wstępnej (porównywalność cech zjawisk, ujmowanych w poszczególnych wariantach) oraz w analizie następczej (porównywalność pomiaru faktycznych i planowanych zjawisk, porównywalność pomiaru zjawisk w różnych okresach oraz różnych jednostkach gospodarczych). W systemie ocen działalności stosowane są dwie formy prezentowania wyników analizy: wskaźnikowa i rozliczeniowa. Analiza wskaźnikowa polega na wyrażaniu różnych dziedzin działalności za pomocą wskaźników syntetycznych i cząstkowych (wskaźniki produkcji). Na podstawie zmian w ich poziomie ocenia się węższe lub szersze sfery działalności danej jednostki. Analiza rozliczeniowa (zależności) rozpatruje wpływ różnych zjawisk na wzrost lub spadek określonych wskaźników (na produkcję, koszty, zysk, wydajność pracy itp.). Przy zastosowaniu tej formy analizy ustala się szczegółowo czynniki oraz określa się liczbowo wagę ich oddziaływania na wybrany wskaźnik syntetyczny lub cząstkowy. Analiza zależności uzupełnia tę wstępną fazę szczegółowymi dociekaniami oraz ustaleniami przyczyn zmian w ekonomice danej jednostki; określa rozmiary tych oddziaływań i umożliwia postawienie ostatecznej diagnozy; pozwala w rezultacie na podjęcie decyzji aprobujących działalność danej jednostki lub zmierzających do jej usprawnienia. Częstotliwość dokonywania oraz zakres tematyczny a.e. określają przepisy ogólne i branżowe, zgodnie z którymi w praktyce stosuje się trzy rodzaje analiz: rocznej działalności, operatywne i problemowe. Analizy rocznej działalności sporządzane są po zakończeniu roku kalendarzowego (w styczniu i lutym następnego roku). Rozpatruje się w nich całokształt działalności i otrzymane wyniki w sposób syntetyczny, na tle kilku lat ubiegłych (przeważnie od roku bazowego w danym planie 5-letnim) oraz na tle założeń planowanych na rok sprawozdawczy i przyszły. Celem tej analizy jest dokonanie oceny długofalowych tendencji w działalności danej jednostki, oceny poziomu efektywności gospodarczej uzyskanej w ostatnim roku oraz możliwości dalszego postępu ekonomicznego w latach najbliższych. Forma opracowania wyników tej analizy jest ustalona dość jednolicie dla jednostek różnych szczebli zarządzania (z możliwościami.pewnego zróżnicowania branżowego). Analiza roczna dostarcza wszechstronnych informacji o działalności gospodarczej przedsiębiorstwa. Jest w niej zawarty kompleksowy obraz wzajemnych powiązań i uwarunkowań wszystkich zjawisk ekonomicznych i społecznych. W analizie rocznej rozpatruje się stan ekonomiczny i warunki działania w określonym środowisku gospodarczym. Bada się wpływ czynników zewnętrznych oddziałujących i nie oddziałujących na wyniki przedsiębiorstwa; ocenia się system zarządzania i system bodźców przez jego wpływ na gospodarkę przedsiębiorstwa; na tle wyników uzyskanych w okresie sprawozdawczym rozpatruje się możliwości podwyższenia efektywności planów operatywnych realizowanych już w najbliższym roku. Osiągnięcia w okresie sprawozdawczym, analizowane na tle lat poprzednich, pozwalają określić założenia do planów kolejnych lat przyszłej działalności. We wnioskach z analizy rocznej przedstawia się możliwości poprawy planowanej działalności i wskazuje jednocześnie niezbędne środki do realizacji tych zadań. Wnioski tego typu podlegają akceptacji organizacji nadrzędnych. Analizy operatywne dotyczą przeważnie działalności krótszego odcinka czasu i obejmują węższy krąg badanych zjawisk. Są one opracowywane na użytek własny danej jednostki, na użytek jednostek wyższego szczebla oraz jednostek współpracujących (np. banku). Zakres tematyczny oraz forma ich ujęcia zależą od zainteresowanych jednostek.