Historia gospodarcza

Historia gospodarcza, nauka zajmująca się badaniem zjawisk oraz procesów gospodarczych i społecznych w ich rozwoju historycznym. Zależnie od szkoły czy kierunku reprezentowanego przez poszczególnych badaczy, h.g. definiowana jest bądź jako nauka badająca zaspokojenie potrzeb ludzkich, wyjaśniająca problemy życia gospodarczego danego okresu, obrazująca rozwój gospodarstwa (kierunek ekonomiczny), bądź jako historia instytucji gospodarczych czy nauka badająca ustrój społeczno-gospodarczy (kierunek socjologiczny) lub jako nauka o rozwoju społeczeństw w czasie i przestrzeni. W Związku Radzieckim określa się na ogól h.g. jako naukę o rozwoju sposobów produkcji zmieniających się na przestrzeni wieków, badającą, odkrywającą i poznającą prawa produkcji, rozwoju sił wytwórczych i stosunków produkcji. H. g. wyodrębniła się w samodzielną dyscyplinę w drugiej połowie XIX w., w wyniku wzrostu zainteresowania zagadnieniami gospodarczymi i rozwoju nauki ekonomii politycznej. W miarę swojego rozwoju h.g. przeszła od rejestracji i opisu zjawisk i zagadnień życia gospodarczego do ich analizowania, objaśniania, wykrywania i badania związków z całokształtem życia społeczeństw. Zadaniem h.g. jest więc nie tylko zestawianie i opisywanie faktów, lecz także wykrywanie prawidłowości i formułowanie tez o charakterze teoretycznym. Duży wpływ na rozwój nauki h.g. miało zastosowanie sformułowanej przez klasyków marksizmu teorii materializmu historycznego, a zwłaszcza nauki o formacjach społeczno-ekonomicznych. W badaniach h.g. stosuje metody przyjęte we wszystkich naukach historycznych i ekonomicznych. Materiałów do badań dostarczają h.g. źródła archiwalne i statystyczne, zabytki kultury materialnej oraz różnego rodzaju literatura, jak publicystyka gospodarcza danego okresu, pamiętniki i wszelkie opracowania naukowe.