Produkcja dodana
Produkcja dodana, miernik produkcji typu netto integrujący całą działalność operacyjną zarówno przemysłową, jak i budowlaną, projektowo-dokumentacyjną, rolną, transportową, handlową itp., prowadzoną przez przedsiębiorstwa przemysłowe. Wartość p.d. oblicza się przez odjęcie od wartości produkcji całkowitej kosztów materialnych działalności operacyjnej bez amortyzacji. Produkcję całkowitą liczoną wg cen fabrycznych uzyskuje się w wyniku skorygowania wartości sprzedaży w cenach zbytu o różnice remanentów wyrobów gotowych, produkcji niezakończonej, półfabrykatów, materiałów i przedmiotów nietrwałych własnej produkcji liczonych wg kosztów własnych oraz odjęcia podatku obrotowego i dodania dotacji przedmiotowych. Produkcję całkowitą można również obliczać wychodząc ze sprzedaży w cenach realizacji; zmniejsza się wówczas sprzedaż o dodatnie, a powiększa o ujemne różnice budżetowe. Do kosztów materialnych działalności operacyjnej zalicza się surowce i materiały netto, paliwo i energię obcą, materialne usługi obce (obróbka, usługi remontowe, transportowe, telekomunikacyjne, ekspertyzy itp.), delegacje służbowe, koszty biurowe i inne określone przepisami branżowego planu kont, z wyjątkiem amortyzacji. Koszty materialne poniesione w danym okresie koryguje się o saldo zmian stanu rozliczeń międzyokresowych i kosztów zakupu w przedsiębiorstwach, w których wielkości te stanowią znaczne kwoty i wykazują dużą zmienność w czasie. P.d. jest miernikiem pojęciowo zbliżonym do miernika value added stosowanego w krajach kapitalistycznych. P.d. różni się od produkcji czystej: 1. systemem cen (produkcja czysta obliczana jest w cenach realizacji, tj. łącznie z podatkiem obrotowym i różnicami budżetowymi, lecz bez dotacji, natomiast p.d. obliczana jest w cenach fabrycznych); 2. amortyzacją (p.d. uwzględnia amortyzację, a produkcja czysta nie); 3. zakresem działalności operacyjnej (p.d. obliczana jest dla całej działalności operacyjnej, natomiast produkcja czysta wyłącznie dla działalności przemysłowej). P.d. pozbawiona jest wad charakteryzujących produkcję czystą, z wyjątkiem nieoperatywnego charakteru miernika (oblicza się go również na podstawie bilansów finansowych) oraz trudności związanych z obliczaniem w cenach stałych. Od 1971 stosuje się p.d. w planowaniu i sprawozdawczości statystycznej jako podstawowy miernik zadań produkcyjnych oraz określania relacji ekonomicznych, umożliwiających ocenę efektywności gospodarowania. Do obliczania jednak wydajności pracy żywej przyjmuje się p.d. bez amortyzacji. Uzasadnione to jest tym, że praca maszyn i urządzeń ma w dużym stopniu substytucyjny charakter w stosunku do pracy żywej.
